Participatie
Participatie betreft de uitvoering van de Participatiewet. Deze wet bestaat sinds 2015 en was de opvolger van de Wet werk en bijstand, die weer een vervolg was op de oude en de nieuwe bijstandswet. De wet kent drie belangrijke onderdelen: inkomensvoorziening, toeleiding naar werk en armoedebestrijding. De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. In de regio Noardwest Fryslân is de uitvoering in handen gegeven van de Dienst SoZawe Noardwest Fryslân.
Toeleiding naar werk
De gedachte achter de wet is dat ieder zoveel mogelijk zelf de kosten van levensonderhoud betaalt en ook daartoe ook in staat wordt gesteld. Het is daarom vooral belangrijk dat mensen zoveel mogelijk werk hebben. Als iemand door omstandigheden werk verliest of nog nooit heeft gewerkt, zoals schoolverlaters, krijgt hij of zij hulp bij het verkrijgen van werk. De gemeente is bij wet verplicht om te helpen bij inschakeling in arbeid. Er kan een zogeheten re-integratietraject naar betaald werk worden uitgestippeld, waarbij bijvoorbeeld werkervaringsplaatsen en omscholing kunnen worden geregeld en de bijbehorende kosten worden betaald. Als betaald werk niet meer mogelijk is, wordt ingezet op een participatieplaats. Het betreft dan vrijwilligerswerk.
Inkomensvoorziening
Zolang een persoon niet op eigen kracht in staat is van eigen middelen de kosten van levensonderhoud te betalen, bestaat aanspraak op een uitkering. Het regelen van die uitkering is van oudsher een taak van de gemeente, tegenwoordig samengevat met de term 'inkomensvoorziening'. Het gaat hierbij overigens vooral om bijstandsuitkeringen, maar ook een uitkering als de Inkomensvoorziening voor oudere en deels arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) behoort tot het pakket.
Armoedebestrijding
Omdat een uitkering in sommige situaties tekort schiet, houden de gemeenten zich ook bezig met 'armoedebestrijding'. Hieronder valt bijvoorbeeld de bijzondere bijstand, die kan worden verleend als iemand extra kosten heeft die hij of zij niet kan betalen. De kosten moeten onvermijdelijk zijn, het gevolg zijn van een bijzondere situatie en er mag geen andere vergoeding mogelijk zijn, bijvoorbeeld vanuit een zorgverzekering.
In de Participatiewet is ook de mogelijkheid opgenomen om aan personen die langdurig een laag inkomen hebben een inkomenstoeslag te verstrekken. Ook die wordt tot de armoedebestrijding gerekend evenals bijvoorbeeld speciale collectieve ziektekostenverzekeringen zoals de AV-Frieso, die bekend is in veel Friese gemeenten en ook in onze regio. De gemeenten hebben ook de mogelijkheid te werken met andere vormen van armoedebestrijding.De laatste jaren zijn de mogelijkheden echter fors beperkt door het Rijk.