Participatiewet mislukt
24 november 2019
Het kan u amper zijn ontgaan, want zo'n beetje alle kranten en overige media brachten het als groot nieuws: de Participatiewet is mislukt. Dat blijkt uit rapportage van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) de Participatiewet heeft geëvalueerd. Het SCP concludeert dat het huidige stelsel onvoldoende handvatten, prikkels en garanties bevat om de meest kwetsbare groepen kansen te bieden die met de invoering van de wet werden beoogd. De doelstellingen van de wet zijn niet behaald. De Participatiewet had tot doel om de afhankelijkheid van uitkeringen zo klein mogelijk te maken en zo veel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Dat gold ook voor mensen met weinig arbeidsvermogen. Op
De Participatiewet is ingevoerd in 2015 en was na de nieuwe Algemene bijstandswet en de wet Werk en Bijstand al de derde wet in de laatste 20 jaar die in de plaats kwam van de oude Algemene Bijstandswet die in 1996 voor het eerst werd vervangen
De invoering van de Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot verhoging van de baankansen van de 440.000 uitkeringsgerechtigden. Voor mensen die het recht verloren op toegang tot de sociale werkvoorziening daalde de kans op werk. Voor jonggehandicapten met arbeidsvermogen stegen weliswaar de baankansen, maar hun inkomenspositie is verslechterd.
Het SCP stelt onder andere dat aannames in de wet niet in overeenstemming zijn met de praktijk. Zo gaat het uitgangspunt niet op dat mensen die een uitkering ontvangen betaald werk kunnen en willen verrichten, als dat maar onder de juiste omstandigheden gebeurt. Niet iedereen blijkt echter in staat om te werken. De weg naar betaald wertk blijkt ook langer dan verwacht, terwijl een deel van de uitkeringsgerechtigden wellicht nooit meer aan de slag komt, bijvoorbeeld als gevolg van gezondheidsklachten.
Anders dan was beoogd, heeft het samenbrengen van verschillende wetten in de Participatiewet ook niet tot minder complexiteit geleid. Ook een deel van de uitkeringsgerechtigden is onvoldoende 'in beeld'.
Voor een succesvolle toeleiding naar werk zijn gemeenten afhankelijk van werkgevers. Een groot deel van hen, zo maakt de evaluatie duidelijk, is echter niet bekend met de instrumenten die gemeenten en werkgevers kunnen inzetten om mensen naar werk te begeleiden. Het gaat daarbij om onder meer loonkostensubsidie, maar ook om proefplaatsingen of om een jobcoach.
De Participatiewet heeft ook niet goed gewerkt voor de mensen die voorheen gebruik konden maken van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), concludeert het SCP. Hun kans op werk is sinds de invoering van de Participatiewet en de afschaffing van de sociale werkvoorziening gedaald. Hun uitkeringsafhankelijkheid is groter geworden.
Voor een andere groep die 'is ondergebracht' bij de Participatiewet, jonggehandicapten, zijn de arbeidskansen wel toegenomen. Echter, hun inkomenspositie is daarmee niet verbeterd maar juist verslechterd. De jonggehandicapten werken vaak in deeltijd en steeds vaker via een tijdelijk contract.
In de regio Noardwest Fryslân krijgt de toepassing van de Participatiewet op het gebied van re-integratie en participatie momenteel veel aandacht. Er worden belangrijke keuzes gemaakt voor de komende jaren.